Vandaag open van 10:00 tot 18:00 Morgen van 10:00 tot 18:00 geopend!
  • lynx2
  • casarca
  • oehoe2
  • wallaby
  • parkiet4

HET PARK

Historie

Kasteelpark Born is gelegen in het tuinen van voormalig Kasteel Born, midden in het centrum van Born. In de gloriejaren van dit kasteel lagen hier een moestuin, een siertuin met een parkachtige allure en weilanden. In het park zie je nog veel dingen die herinneren aan de kasteeltijd.

Het kasteel
In het jaar 1150 wordt Kasteel Born voor de eerste keer genoemd in de historische geschriften. Dit Kasteel is een voorloper van het huidige kasteel. Begin 17e eeuw raakte de oude burcht in verval en startte de familie De Leerodt in 1662 met de bouw van een nieuw kasteel. Na 4 jaar was het kasteel klaar.

Zomer- en winterkasteel
De familie bezat twee kastelen. Het ene werd in de zomer en het andere in de winter bewoond. Kasteel Born is het grote zomerkasteel, Kasteel Grasbroek is het kleine winterkasteel. Twee keer per jaar werd dus alles ingepakt en verhuisd naar het andere kasteel.
Kasteel Grasbroek staat ongeveer een kilometer verderop en is momenteel eigendom van Natuurmonumenten die het verhuurd als vakantiehuis.

historie Kasteel Bornhistorie Kasteel Grasbroek

Brand
Door de jaren heen woonden er verschillende families in het kasteel. De familie Barbou van Roosteren is de laatste bewoner van het kasteel voordat er in 1930 brand uitbrak.
Wat de brand precies veroorzaakt heeft, is helaas niet bekend.
De familie had echter niet genoeg geld om het kasteel na de brand te laten herbouwen. Het kasteel werd een ruïne en de tuinen raakten in verval.

Klik hier voor meer informatie en documentatie over de geschiedenis van Kasteel Born.


Gebouwen rond het kasteel

Bij het Kasteel horen veel bijgebouwen. Sommige zijn nog duidelijk zichtbaar, andere zijn helaas verwoest.

Het rentmeesterhuis
Midden in het park zie je het witte rentmeesterhuis. In dit huis woonde vroeger de tuinman. Het huis is helemaal gerenoveerd. In het huis woont nu de beheerder van het Kasteelpark. Ook zijn hier kantoorruimtes en een prachtige gewelfde kelder waar je een vergadering kunt houden.

historie rentmeestershuis


historie kasteelhoeveDe kasteelhoeve
In de kasteelhoeve stond het vee van de kasteelheer en werden de opbrengsten van de gewassen bewaard.
Een deel van de kasteelhoeve is de Tiendschuur. Boeren uit de omgeving waren verplicht om hun graan in de molen van de kasteelheer te laten malen. Een tiende deel van de opbrengst moesten ze afstaan aan de kasteelheer. Dit werd opgeslagen in de Tiendschuur.
De hoeve is gerestaureerd. Nu maken de gemeente Sittard, een architect en het gemeentearchief gebruik van dit prachtige gebouw.

De banmolen
In de wei van de nandoes zijn nog de overblijfselen zichtbaar van de watermolen die bij Kasteel Born hoorde. De molen lag vroeger op de Honsbeek.

De Borner molen was een banmolen. Boeren uit de omgeving waren verplicht om hun graan in deze molen te laten malen. Een tiende deel van de oogst moesten ze vervolgens afstaan aan de kasteelheer.

Op 22 mei 1944 viel er een vliegtuigbom die de bedrijfsgebouwen zwaar beschadigde. De molen werden niet meer hersteld en uiteindelijk in 1964 afgebroken.

Een jaartalsteen is als herinnering ingemetseld in de ruïne.

historie banmolenhistorie jaartalsteen banmolen

De huisweide
De vroegere bewoners van Kasteel Born waren grote muziekliefhebbers. Jaarlijks mocht de fanfare op de huisweide een muziekfeest organiseren.
De kasteelheer was in 1886 ook een van de initiatiefnemers en oprichters van de Bornse fanfare L’Union.
Op de huisweide grazen nu de schapen en de lama’s.

De keermuur
In het Kasteelpark is er een hoger en een lager gedeelte. De twee gedeeltes zijn gescheiden door de “keermuur”. Deze zie je als je langs de gracht loopt waar de eenden, ganzen en zwanen zwemmen.
De gracht was vroeger de beek en bij hoogwater overstroomde deze. De keermuur beschermde de hoger gelegen siertuinen tegen overstromingen.
De kinderen van Born schaatsten vroeger op de gracht bij de Zwarte Zwanen. De beek zelf was verboden terrein omdat hij slecht dichtvroor en onbetrouwbaar was.

historie amfitheater

Het amfitheater
In het amfitheater werden vroeger openluchttheater-voorstellingen gehouden door de plaatselijke toneelvereniging.
Het amfitheater is nu een grote volière geworden waar Europese moeflons grazen en Europese Oehoes vliegen.

IJskelder
Kastelen hadden in vroeger tijden vaak een ijskelder. IJskelders zijn meestal gewelfde bouwwerken die zijn verstopt onder een heuveltje met bomen. De kelder kan tot wel 5 meter diep zijn. In de winter werden grote ijsblokken van 1 m × 20 cm × 20 cm geoogst uit een nabijgelegen plas of sloot en opgeslagen in de kelder. In de ijskelder zelf werd het ijs meestal zo op elkaar gezet en overgoten met water zodat er één grote superbrok ijs ontstond. Daarna kwam er nog hooi overheen voor de isolatie.
In sommige ijskelders kon het ijs wel twee zomers bewaard worden. Het ijs werd 's zomers los gehakt en naar de keuken gebracht, waar het in een koelvat, een wijnkoeler of ijskast kwam.

Eigenaren van ijskelders waren ook altijd verplicht om gratis een zak ijs te verstrekken wanneer de dokter deze nodig had om bijvoorbeeld blindedarmontstekingen of insectenbeten te behandelen.

Nu worden ijskelders vaak als overwinteringsplaats gebruikt door vleermuizen, die er hun winterslaap houden.

Kasteel Born had ook een eigen ijskelder. Deze lag in het verblijf waar nu de lynxen lopen. Bij verbouwingswerkzaamheden is de kelder helaas ingestort en niet meer zichtbaar voor het publiek.

historie geheime gang

De ondergrondse gang
Volgens verhalen is er in vroeger tijden een ondergrondse gang van Kasteel Born naar Kasteel Grasbroek geweest. Bij de zwarte zwanen zie je een pijl die wijst naar de ingang van de gang. Na drie meter is de gang echter dichtgemetseld. Wat er daarna nog is, weten we niet.
Er is nooit onderzoek gedaan naar het waarheidsgehalte van dit verhaal. Ook op oude tekeningen is de gang niet terug te vinden.

Start Kasteelpark
In 1956 koopt de gemeente Born het gehele complex aan, inclusief kasteelhoeve en rentmeesterswoning. De inwoners van Born gebruikten de tuinen om in de wandelen. De hangjongeren uit het dorp waren echter behoorlijk vernielzuchtig en dit vond de gemeente op een gegeven moment onacceptabel. De toenmalige burgemeester heeft toen dhr. Munsters (een bekend bioloog) gevraagd om de tuinen in te richten als dierenpark. De heer Munster vond dit een prima idee. In 1970 opende Kasteelpark Born voor de eerste keer de poorten voor bezoekers. Jaarlijks bezoeken nu ongeveer 80.000 mensen ons mooie park.